‘De tomaat is het waard’, is de treffende titel van een workshop die onderzoeker Saskia Nijhof gaf tijdens het symposium ‘Samenwerken voor maatschappelijke impact door collectieve innovatie’ van Living Ecosystem. “Er is heel veel kennis over het verwaarden van tomaten, maar daar gebeurt nog te weinig mee”, zegt de onderzoeker van HZ Kenniscentrum Ondernemen en Innoveren.
Tijdens het symposium in het drijvend paviljoen in Rotterdam deed Saskia Nijhof dat door middel van sensemaking. Dit is een groepsproces waarbij mensen door middel van verhalende technieken ervaringen en kennis met elkaar delen met als doel om tot een gemeenschappelijk inzicht te komen.
In dit geval waren ondernemers uit de hele keten uitgenodigd. Zij deelden kennis met elkaar, stemden zaken af en onderzochten welke barrières er nog zijn om een proces, zoals het verwaarden van de reststromen van de tomatenoogst, op te schalen. “We hebben tijdens de workshop de vraag gesteld waarom dit nog niet is gebeurd, terwijl er zoveel kennis is om het anders te doen.”
Gigantische sector
Het is een typische vraag voor lijn D, één van de lijnen in het SPRONG-programma Living Ecosystem. “Daarin kijken we naar hoe je stakeholders kunt betrekken bij het verwaarden van inhoudsstoffen. Hoe overtuig je ze, hoe gebruik je elkaars kennis en wat kan onze rol als hogescholen in dat proces zijn.“
De tomatenteelt is daarvoor een goede businesscase. “Het is een gigantische sector waarvan de reststromen tussen de tien en dertig procent zijn. De stromen worden gecomposteerd of vergist, maar verder gebeurt er niets mee. Er komen zelfs broeikasgassen bij vrij, dus het is hoog tijd om er iets aan te doen.”
Verwerken in cosmetica
Een van grootste problemen van de tomatenoogst is het plastic dat wordt gebruikt om de planten overeind te houden. Het gaat na de oogst met de planten naar de afvalverwerker, hoewel iedereen dat niet wil. De teler moet namelijk extra betalen om het gemengde afval te verwerken, de afvalverwerker wil het niet, want hij kan er niets anders mee dan het verbranden en marktpartijen vinden het jammer, want je kunt ontzettend veel met de stoffen die in de tomatenplanten zitten. Lycopeen is zo’n kansrijke inhoudsstof. “Het is een antioxidant, je kunt er supplementen van maken, het verwerken in cosmetica en nog veel meer. Waarom gooien we het dan weg?”
Er wordt al veel gedaan om dit soort stoffen meer in te zetten en het percentage reststromen terug te dringen. Oplossingen worden echter nog te vaak gezocht in kleine projecten. “Via de sensemaking-methode hebben we onderzocht wat er nodig is om het op te schalen. Het is complex, maar als je de koppen bij elkaar steekt, kom je sneller tot een oplossing. Onze workshop heeft in ieder geval veel nieuwe onderzoeksvragen opgeleverd. Dat is ook goed.”
